Typowa praca dotycząca optymalizacji heurystycznej powinna zawierać: opis tematyki reprezentowanej przez wybrany algorytm, szczegółowy opis samego algorytmu, pewne informacje techniczne o implementacji (wymagania systemowe, formaty danych wejściowych i wyjściowych, etc.), wyniki eksperymentów przeprowadzonych za pomocą zaimplementowanego algorytmu (których celem było zbadanie jego wybranych właściwości), oraz wnioski wynikające z tych wyników. Tekst pracy kończy oczywiście bibliografia. Wszystko to musi spełniać pewne wymagania specyficzne dla tekstów naukowych. Całość opisana starannie nie powinna przekroczyć 100 stron (włącznie ze stroną tytułową, wszystkimi wykresami, bibliografią, etc.).

Moje subiektywne uwagi do planowania procesu tworzenia pracy dyplomowej

Praktyka uczy, że niewykonalne jest napisanie pracy dyplomowej zaczynając na miesiąc przed terminem jej oddania (owszem, też słyszałem te legendy.. Ale proszę poszukać prawdziwych świadectw dotyczących tych przypadków błyskawicznego pisania prac, prawda okaże się wtedy nieco inna). Proces tworzenia pracy wymaga zdecydowanie więcej czasu. Pierwszym miejscem ewentualnego wydłużenia czasu wykonania jest etap przygotowań: tematy prac brane są z międzynarodowych publikacji konferencyjnych lub czasopism naukowych i regułą jest obecność różnego rodzaju niedopowiedzeń lub niejasności w tych publikacjach. W rezultacie niezbędna jest pewna inicjatywa w dotarciu do informacji (szukanie w internecie innych artykułów dotyczących tej tematyki, korespondencja z autorem publikacji) a czasem spora doza kreatywności, jeżeli do informacji tych jednak nie uda się dotrzeć. Do pomyślnego zakończenia tego etapu niezbędna jest też znajomość języka angielskiego, ponieważ prawie wszystkie źródła są napisane właśnie w tym języku.
Planując pracę trzeba też brać pod uwagę, iż po napisaniu kodu i jego gruntownym przetestowaniu dość dużo czasu zajmuje etap eksperymentów. Zwykle zostaje przeprowadzonych dużo więcej eksperymentów niż to, co potem ostatecznie trafia do tekstu pracy – w pracy prezentowane są tylko wyniki najciekawsze i najbardziej znaczące.
Ostatni etap pracy, tj. opisanie tego, co się zrobiło, może również okazać się dłuższym, niż na początku planowano. Wielu Autorów tekstów z zaskoczeniem stwierdza, że wyrażenie swoich myśli na papierze jest trudniejsze, niż im się na początku wydawało. W tej kwestii nie da się nic powiedzieć, póki nie przystąpi się do działania: jednym opisanie swojej pracy przychodzi dość lekko, podczas gdy dla innych jest to prawdziwa „orka na ugorze”.

Termin oddania – dla kogo?

Termin oddania pracy stanowi presję dla Autora, a nie dla Promotora. Oznacza to, że praca, która w wyznaczonym terminie nie spełnia wymagań pracy dyplomowej (odpowiednio licencjackiej lub magisterskiej) nie zostanie zaakceptowana do złożenia w żadnym wypadku i niezależnie od wszystkich ewentualnych skutków jakie z tego mogą wyniknąć dla Autora. Pisanie wtedy listów w stylu:

Ja nie jestem na pierwszym roku. Po tym jak przejrzałe(a)m inne prace to naprawde moja jest na dużo wyzszym poziomie. Obejrzałe(a)m prace kolegów którzy się już bronili i nie ma porównania do mojej.

jest bezcelowe.

Właściwa perspektywa: praca dyplomowa jako oblężona twierdza

W trakcie przygotowywania tekstu należy ciągle pamiętać, że na koniec, po złożeniu pracy zostaje ona sama na biurku recenzenta i musi się „obronić” bez jakiegokolwiek wsparcia ze strony Autora. Oznacza to, że tekst ten musi zawierać spójne i kompletne informacje dotyczące całej wykonanej pracy. Kompletne, czyli nawet te najbardziej oczywiste. Czego nie ma w tekście, tego nie ma w ogóle: nic nie może pozostać w domyśle, a każda informacja związana w sposób istotny czy to z teorią, czy z samym algorytmem, czy też ze sposobem zbierania i prezentacji wyników musi być w tekście pracy umieszczona. Dokładnie odwrotnie jest z informacjami nie związanymi bezpośrednio z pracą, choć związanymi ogólnie z dziedziną. Dodawanie takich kawałków tekstu na zasadzie „aby było więcej masy” daje efekt przeciwny do zamierzonego, tj. jest mocnym argumentem na potwierdzenie tezy, że dyplomant nie wie o czym pisze. Natomiast zupełnie nie świadczy o jego głębokiej mądrości i szerokim spojrzeniu na analizowane zagadnienie.

Ostatnie dwie pułapki

Kiedy praca jest już gotowa, zaakceptowana przez Promotora i został ustalony już jej tytuł..

Tytuł i streszczenie po angielsku

.. zostaje ostatnia rzecz do napisania: tytuł i streszczenie w języku angielskim (oraz oczywiście po polsku – do kompletu). Właściwie jest tutaj tylko jedna wskazówka: zarezerwować dodatkowy czas dla Promotora na korektę streszczenia po angielsku. Streszczenie po polsku należy napisać już po korekcie, bazując na zatwierdzonym tekście streszczenia po angielsku, tak aby teksty streszczeń były ze sobą zgodne.

Wpisywanie danych o pracy do APD

Kiedy już nawet teksty streszczeń zostaną ustalone, zostaje ostatnia pułapka do pokonania: wpisanie streszczeń pracy do APD. Aby tekst wyglądał poprawnie, przygotowując tekst w oknie aplikacji APD albo w naszym ulubionym edytorze, nie należy samemu wprowadzać znaków końca linii po każdym wierszu, ale włączyć ustawienie „zawijaj wiersze” i pisać w sposób ciągły. Jest to ważne, ponieważ znaki nowej linii pełnią rolę znaków dzielących tekst na akapity w formularzu wynikowym generowanym przez APD, a szerokość linijek w naszym edytorze prawie na pewno nie będzie zgodna z szerokością w formularzu. Znaki nowej linii po każdym wierszu sprawią, że tekst wynikowy będzie prezentował się jako „poszarpany”, tj. linijki będą różnej długości, a całość może być niezbyt czytelna.
Uwaga: może się też zdarzyć, że – mimo starań Autora – przy zapisie tekstu np. w okienku poczty elektronicznej w celu wysłania go Promotorowi do korekty, program pocztowy sam umieści znaki nowej linii na końcach każdej z linijek tego tekstu. Dlatego przed wklejeniem wersji ostatecznej do APD należy dokonać ponownego sprawdzenia.
Dobrym edytorem tekstowym, który pozwala łatwo kontrolować znaki nowej linii w tekście, jest np. Notepad++.